Atrakcje turystyczne w Elblągu

To miasto ma bardzo ciekawą historię. Czy wiecie, że był tu kiedyś zamek krzyżacki? Było też Stare Miasto, podobno równie piękne, jak to w Gdańsku. Zamek zburzyli mieszczanie, którzy mieli dość panowania Krzyżaków. Starówkę zrujnowali żołnierze sowieccy i hitlerowcy, walczący ze sobą w 1945 roku. Długo trwało, zanim miasto podniosło się ze zniszczeń wojennych. Obecnie Elbląg zachwyca turystów polskich i zagranicznych. Jakie atrakcje turystyczne w Elblągu można zobaczyć? Czy zostały jakieś ślady dawnej historii? Przeczytajcie.

Elbląg – ciekawostki historyczne

O historii Elbląga mogłabym pisać bardzo długo. Nie ukrywam jednak, że bardziej interesują mnie turystyczne atrakcje tego miasta. Dlatego ograniczę się do najważniejszych informacji o jego przeszłości:

Początki Elbląga sięgają 1237 roku, kiedy to Krzyżacy zbudowali swój zamek, a potem też baszty i mury obronne. Wokół nich stopniowo powstawała osada handlowa.
W 1246 roku Elbląg uzyskał lubeckie prawa miejskie. Był stolicą Zakonu Krzyżackiego do 1309 roku, kiedy to siedzibę wielkiego mistrza przeniesiono do Malborka.
Elbląg należał do stowarzyszenia miast hanzeatyckich, a jego port morski konkurował z gdańskim portem.
Mieszczanie elbląscy byli bardzo przebiegli. W Bitwie pod Grunwaldem brali udział po stronie krzyżackiej. Jednak po przegranej pierwsi zdobyli zamek i oddali hołd królowi polskiemu.
W 1454 roku zbuntowani mieszczanie zburzyli zamek. Burmistrz wraz z radą miasta oddali je pod zwierzchnictwo polskich władców.
Kolejne stulecia to czas intensywnego rozwoju miasta. Zbudowano Kanał Jagielloński (koniec XV w.) i rozbudowano port, a kupcy miejscy bogacili się na handlu morskim.
W XVII wieku miasto podupadło wskutek najazdu Szwedów i rozgrywek politycznych między władcami Brandenburgii, Prus i Polski.

Pierwsze fabryki i wodne szlaki handlowe

Wiek XVIII to czas rozwoju stoczni rzecznej w Elblągu. Po rozbiorach miasto przeszło pod zwierzchnictwo pruskie. Mimo to nadal wzrastało jego znaczenie handlowe i gospodarcze.
W XIX wieku w Elbląg stał się ośrodkiem rozwoju przemysłu stoczniowego i kolejowego. Firma Schichau produkowała statki rzeczne oraz lokomotywy o napędzie parowym. Zbudowano i uruchomiono Kanał Elbląski z siecią śluz i pochylni. Służył on do przewozu towarów drogą wodną. Z czasem jego rolę przejęła linia kolejowa, a kanał stał się atrakcją turystyczną.
Na przełomie XIX i XX wieku Elbląg był jednym z najnowocześniejszych miast w Europie. Miasto było w pełni zelektryfikowane, jeździły już nawet tramwaje elektryczne. Uruchomiono też dwie linie kolejowe z Malborka do Braniewa.
W 1907 roku żuławski przedsiębiorca Franz Komnick założył w Elblągu jedną z pierwszych w Europie fabryk motoryzacyjnych. Produkowano tu auta osobowe, ale też ciężarówki, ciągniki rolnicze, pojazdy specjalne, a nawet samojezdne zamiatarki do ulic.
Podczas II wojny światowej wszystkie elbląskie zakłady przemysłowe produkowały pod zamówienia nazistów, wykorzystując do niewolniczej pracy jeńców wojennych z pobliskiego obozu w Sztutowie (dawniej Stutthof). Miasto było wówczas w granicach III Rzeszy. Zabudowa miejska i przemysłowa przetrwała do końca wojny i ataku żołnierzy sowieckich. Podczas tych walk miasto zostało zrujnowane. Mieszkańcy zginęli lub wyjechali.

Gdyby te mury umiały mówić…

Wojna zakończyła się dla Elbląga tragicznie. Sowieci zaciekle niszczyli ziemie niemieckie, plądrowali i kradli co się dało. Powojenna zmiana granic dała początek przesiedleniom osadników z Kresów Wschodnich. To oni przystąpili do sprzątania miasta i odbudowy. Zrujnowane kamienice najczęściej rozbierano, a cegły przewożono ciężarówkami do odbudowy warszawskiej Starówki. Z dawnej zabudowy niewiele udało się uratować. Najbardziej znane zabytki to: katedra pw. św. Mikołaja, Galeria EL urządzona w dawnym kościele podominikańskim, Brama Targowa pozostała po dawnych murach obronnych, budynek Muzeum Archeologiczno-Historycznego i kilka pojedynczych kamienic. Teren po dawnym Starym Mieście przez kilkadziesiąt lat zionął pustką, zanim został zagospodarowany.

Elbląskie kamienice – jak umieli, tak odbudowali?

Odbudowa miasta ruszyła właściwie dopiero w 80-tych latach i trwa nadal. Obok starych kamienic stoją nowe, a w pobliżu na zabudowę czekają zachwaszczone działki. Założeniem odbudowy miasta była tzw. retrowersja, czyli projektowanie kamienic nawiązujących wyglądem do tradycyjnego stylu architektonicznego. Nowe bloki w najstarszej dzielnicy przypominają częściowo dawne, przedwojenne kamienice. Wygląd elbląskiego “Starego Miasta” budzi wiele kontrowersji, zarówno wśród architektów, jak i mieszkańców czy turystów, odwiedzających Elbląg. Elbląska Starówka niewątpliwie bardzo różni się od tych, jakie widziałam w Lublinie, Gdańsku, Wrocławiu czy Warszawie. Mimo to ma jednak swój urok. Zachowano dawny układ urbanistyczny i w sumie całość wygląda całkiem ciekawie. Nastrój tworzą też gwarne kafejki, wieczorne oświetlenie miasta i ładny widok na rzekę i ruchome mosty.

Elbląg – co warto zobaczyć?

Niektóre atrakcje turystyczne Elbląga związane są z jego burzliwą historią. Należą do nich wspomniane wyżej, odbudowane po wojnie zabytkowe budowle. Inne ciekawe miejsca wiążą się ze specyficznym położeniem geograficznym Elbląga i działającym portem morskim. Miasto leży nad rzeką Elbląg, łączącą Kanał Elbląski i jezioro Drużno z Zalewem Wiślanym. Przebiegają tędy wodne szlaki turystyczne: Pętla Żuławska oraz szlak przez pochylnie do Iławy i Ostródy. Nad brzegiem rzeki jest kilka mniejszych i większych marin oraz przystanie statków wycieczkowych. Działają także firmy czarterowe, skąd można wypożyczyć jacht lub barkę turystyczną. Wszystkie atrakcje są bardzo ciekawe, dlatego warto poznać je nieco bliżej.

Muzeum Archeologiczno-Historyczne

Polecam właśnie stąd rozpocząć zwiedzanie miasta. Zobaczycie tu ciekawe wystawy archeologiczne. Jedna z nich poświęcona jest legendarnej osadzie Truso. Archeolodzy odkryli pozostałości tego grodu nad brzegiem jeziora Drużno. Równie ciekawe są eksponaty, związane są z przeszłością mniej odległą. Obejrzyjcie makiety miasta sprzed wojny oraz przedmioty codziennego użytku, które niegdyś służyły bogatym rodzinom kupieckim. Widać z całą pewnością, że mieszkańcy tych terenów żyli dostatnio.

Katedra pw. świętego Mikołaja

Jedna z najpiękniejszych świątyń, jakie widziałam. Wielokrotnie przebudowywany kościół reprezentuje styl późnogotycki. Wystrój elegancki i bez przepychu, ale robi wrażenie i skłania do refleksji. Uwagę przyciąga wieża o wysokości 97 metrów z tarasem widokowym. Jest wysoko, ale na kilku poziomach wieży znajdują się platformy, na których można zatrzymać się i odpocząć. Bilet wejściowy niedrogi, a widok imponujący.

Brama Targowa

Budowla z XIV wieku, pozostała po miejskich murach obronnych. Podobno w Średniowieczu było w sumie 9 takich bram. W obiekcie znajduje się punkt informacji turystycznej, a na górze taras widokowy. Wejście bezpłatne, czynne od maja do września.

Galeria EL

Galeria sztuki, urządzona w dawnym kościele podominikańskim. Świątynia ta powstała w XIII wielu, a w kolejnych stuleciach została rozbudowana. Od XVI wieku do końca II wojny św. był tu kościół protestancki. W 1945 roku podczas oblężenia przez wojska radzieckie budynek spłonął. Ocalało tylko prezbiterium, krużganek i zakrystia. Odbudowę podjęto w latach 60-tych z inicjatywy artysty plastyka Gerarda Kwiatkowskiego. Z dawnego wyposażenia zachowało się część epitafiów i płyt nagrobnych. Aktualnie prezentowane są tu wystawy sztuki współczesnej. Organizowane są także warsztaty plastyczne i koncerty muzyczne.

Ścieżka kościelna

Kolejne szczególne miejsce to wąska uliczka, łącząca 3 elbląskie świątynie: katedrę, kościół św. Ducha (obecnie siedziba biblioteki) oraz kościół podominikański (siedziba galerii EL). Ścieżka jest jednym z niewielu oryginalnych zabytków elbląskiej Starówki. Powstała w epoce Średniowiecza, lecz była wówczas o wiele dłuższa. Malownicze przejście wiedzie pod 10 oryginalnymi łukami gotyckimi. Jest dostępne dla zwiedzających w godzinach od 9.00 do 17.00.

Rejs statkiem po trawie

Przy Bulwarze Zygmunta Augusta w pobliżu Muzeum Archeologiczno-Historycznego znajduje się przystań statków Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej. Można stąd popłynąć w rejs statkiem wycieczkowym przez Kanał Elbląski do Ostródy. Dokładną ofertę rejsów znajdziecie na stronie operatora. Szlak wiedzie przez unikatowy na skalę światową system pochylni. Jak wygląda taki niezwykły rejs? Gdy statek płynie kanałem “pod górkę”, to w pewnym momencie z powodu różnic w poziomie terenu “zabraknie wody” w korycie. Wówczas statek wciągany jest na platformę umocowaną na wózkach. Platforma wraz ze statkiem przesuwa się po trawie. Gdy teren obniża się, statek znów płynie po wodzie. Ciekawostką jest fakt, że mechanizmy platform napędzane są za pomocą turbin wodnych, bez użycia prądu.

Ciekawą ofertę rejsową miał także Statek Elwinga. Przed pandemią można było wykupić między innymi rejs z Elbląga do Gdańska. Niestety, aktualnie operator zawiesił kursowanie statku. Miejmy nadzieje, że kiedyś wrócą normalne czasy i turyści będą mogli korzystać ze wszystkich atrakcji.

Popłyń jachtem do Elbląga

Do miasta można dotrzeć szlakiem wodnym Pętli Żuławskiej z Nogatu przez zabytkowy Kanał Jagielloński lub od strony Zalewu Wiślanego przez Zatokę Elbląską i rzekę Elbląg. Wytrawni żeglarze pływają jachtami po zalewie, zawijając do kolejnych portów. Taki urlop na wodzie warto połączyć ze zwiedzaniem przybrzeżnych miasteczek portowych: Fromborka, Tolkmicka, Krynicy Morskiej i Kątów Rybackich. Elbląg leży wprawdzie nieco dalej od brzegów, ale jest tu równie przyjemnie. Najwygodniej będzie zacumować w marinie przy Bulwarze Zygmunta Augusta, skąd najbliżej jest na Starówkę. Przystań znajduje się pomiędzy mostami zwodzonymi na wysokości katedry.

Mosty zwodzone w Elblągu

Most Wysoki w ciągu ulicy Mostowej oraz Most Niski, łączący ulicę Orlą i Studzienną to przeprawy ruchome. Otwierane są co 2 godziny, aby umożliwić żeglugę statkom. Są to konstrukcje nowe, choć przeprawy w tym miejscu istniały już w poprzednich stuleciach. Mechanizmem steruje pracownik obsługi, który ma zarazem klucze do przyłączy mediów w pobliskiej marinie. W pobliżu przyjemny deptak z widokiem na Starówkę. Zachęcam do spacerów brzegiem rzeki, zwłaszcza jeśli nie możecie popłynąć w rejs. Malownicze mosty zwodzone i widok na Stare Miasto z pewnością was zachwycą.

Park Bażantarnia

Park leśny o powierzchni 369 ha, porośnięty lasem bukowo-grabowym. Położony jest na wschodnich przedmieściach na skraju Wysoczyzny Elbląskiej. Pagórkowate ukształtowanie terenu wykorzystano do poprowadzenia wymagających kondycyjnie ścieżek pieszych i rowerowych. Liczne wzgórza, strumyki i wąwozy dodają uroku okolicy. W otulinie parku znajduje się Góra Chrobrego – ciekawy punkt widokowy na miasto i okolice. Podczas śnieżnej zimy można stąd zjeżdżać na nartach.

Atrakcje w okolicy Elbląga

Oprócz wymienionych, charakterystycznych dla Elbląga atrakcji, na uwagę zasługują też ciekawe parki rozrywki i Aquaparki. Do najpopularniejszych należy Rodzinny Park Rozrywki Nowa Holandia oraz Centrum Rekreacji Wodnej Dolinka. Miłośnikom obserwacji przyrody polecam wycieczki do okolicznych rezerwatów i parków krajobrazowych: Ujście Nogatu i rezerwat ornitologiczny na jeziorze Drużno. Najłatwiej dostać się tam łodzią wiosłową lub hausbotem. Równie ciekawy jest Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elbląskiej oraz spokojne miejscowości nad brzegiem zalewu: Suchacz, Kadyny i Kamienica Elbląska.

Elbląg jest bardzo ładnym miastem. Można je zwiedzić w drodze na wakacyjny urlop nad morzem. Jadąc z regionu Polski Wschodniej, wystarczy zjechać z trasy S7. Ciekawą opcją są też wczasy nad Zalewem Wiślanym i zwiedzanie przybrzeżnych miasteczek.